Ο ύμνος στη χαρά, ο ύμνος της ΕΕ

Φυσικά μιλάμε για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο ύμνος της ένωσης δεν αποτελεί κάποια σύνθεση σύγχρονη, ή έστω κάποιο σύγχρονο κομμάτι, το οποίο να αποφασίστηκε ότι θα αποτελέσει ύμνο. Αντίθετα, αποτελεί ένα κομμάτι, σύμβολο της χαράς, που χρονολογείται εδώ και 250 χρόνια περίπου. Φυσικά μιλάμε για την «Ωδή στη Χαρά» του Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν.

Ο ύμνος

Πρόκειται για το τρίτο μέρος της 9ης συμφωνίας, ένα κομμάτι που αποτελεί, μαζί με την 5η συμφωνία του συνθέτη, δύο από τα πιο γνωστά κομμάτια, όχι μόνο της κλασσικής, αλλά κι της παγκόσμιας μουσικής, το οποίο συντέθηκε το 1823. Όπως καταλαβαίνουμε, πρόκειται για μια περίοδο επαναστάσεων, απελευθερώσεων και αλυτρωτισμών. Το κομμάτι αυτό, όμως θα μπορούσε επίσης να χαρακτηριστεί ως μια επανάσταση της περιόδου. Το κομμάτι αυτό βασίζεται σε ένα ποίημα του Σίλερ, το οποίο αναφέρεται στη συναδελφικότητα, στην αλληλεγγύη, στην βοήθεια στον συνάνθρωπο. Προκειμένου να αναφερθούμε σε μουσικές λεπτομέρειες, αξίζει να αναφέρουμε πως το θέμα βασίζεται στις τονικότητες Ντο και Σολ. Πρόκειται για δύο μείζονες κλίμακες, οι οποίες δηλώνουν τη χαρά και την αισιοδοξία για ένα καλύτερο αύριο. Επίσης, πρέπει να τονίσουμε, και αυτό αποτελεί ένα παράδοξο, ότι ο Μπετόβεν βρισκόταν σε απόλυτη κώφωση όταν έγραψε τον ύμνο. Έτσι δεν κατάφερε να τον ακούσει, αλλά κατάφερε να αισθανθεί τη δύναμή του και να τον κάνει έναν παγκόσμιο ύμνο, που έχει περάσει στην αθανασία.

Η περίπτωση της ΕΕ

Η πρόταση προκειμένου το κομμάτι αυτό να αποτελέσει τον ύμνο της ΕΕ έγινε το 1955. Τότε ο Coudenhove έστειλε επιστολή στο Συμβούλιο της Ευρώπης για την υιοθέτηση αυτού του κομματιού ως ύμνο από τον ίδιο τον οργανισμό . Το 1972, η Ωδή στη Χαρά του Μπετόβεν έγινε ο ύμνος του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ο Οργανισμός αυτός αποφάσισε να επιλέξει ένα κομμάτι διαχρονικό, το οποίο θα εκφράζει τα ιδεώδη του και τις αξίες του. Έτσι, στην αρχή κάθε συνεδρίασης, ακουγόταν αυτός ο ύμνος, με τον οποίο το Συμβούλιο της Ευρώπης ενίσχυε περισσότερο την εικόνα της. Βέβαια ως ύμνος της ΕΕ δεν υιοθετείται ούτε η 9η Συμφωνία ούτε το 3ο μέρος, αλλά μόνο το πρελούδιο του ύμνου της χαράς. Το 1985 αναγνωρίστηκε από τους ηγέτες της ΕΕ ως ο ύμνος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση, αποτελεί μια ένωση κρατών στην οποία προωθούνται τα ιδανικά τα οποία εκφράζονται μέσα από τη μουσική του Μπετόβεν.

Ένας ύμνος για το κράτος Ευρώπη

Όπως αναφέρεται στον ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης « Ο ύμνος της ΕΕ δεν προορίζεται να αντικαταστήσει τους εθνικούς ύμνους». Όμως, πριν από περίπου 20 χρόνια, η ιδέα αυτή βρισκόταν σε σημείο υλοποίησης. Το 2003, εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 18 Ιουνίου 2004 και υπογράφηκε στη Ρώμη στα τέλη του ιδίου έτους, από τις περισσότερες χώρες, παρουσία του Προέδρου του ΕΚ, Josep Borrell Fontelle, η Συνθήκη για τη θέσπιση Συντάγματος της Ευρώπης. Με βάση τη Συνθήκη αυτή, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αποτελούσε μια ομοσπονδία, η οποία θα διέθετε δικό της Σύνταγμα και δικό της ύμνο, οποίος θα αποτελούσε πιο σημαντικό ύμνο, σε κάθε περίπτωση από τους εθνικούς. Όπως αναφέρει και ο Nugent στο βιβλίο «Πολιτική και Διακυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση»: «Η Συνταγματική Συνθήκη είχε μεγάλη σημασία λόγω της χρήσης του όρου "Συντάγματος’’ και της απονομής καθεστώτος Συνθήκης στον ήδη συχνά χρησιμοποιούμενο ύμνο της ΕΕ». Αυτό σημαίνει ότι ο ύμνος της ΕΕ αποτελούσε έναν ύμνο κράτους, ο οποίος, σε κάθε περίπτωση, επισκίαζε τους εθνικούς ύμνους όλων των υπόλοιπων κρατών. Η Συνθήκη αυτή δεν κυρώθηκε από όλα τα κράτη (από τη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες) και έτσι ο ύμνος της ΕΕ παρέμεινε ως ένας ύμνος με συμβολικό παρά τυπικό χαρακτήρα.

Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, ότι ο ύμνος της ΕΕ αποτελεί έναν ιδιαίτερο ύμνο που εκφράζει την ισότητα, την ελευθερία, τη χαρά και αποτελεί έναν ύμνο που άτυπα υιοθετείται όχι μόνο από την ΕΕ αλλά και από όλο τον κόσμο. Ο ύμνος αυτός αποτελεί μια μουσική που εκφράζει την αισιοδοξία και την ένωση. ενώ, παράλληλα, αποτυπώνει τα ιδανικά της ΕΕ. Σίγουρα ο Μπετόβεν δε θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί ότι ένα έργο σαν αυτό θα αποτελούσε το σήμα κατατεθέν της Ένωσης και έναν ύμνο που θα ένωνε τους λαούς.